Van 'de 954' naar PL en SIL

Na een overgangsperiode van drie jaar moet de machinebouwer eind dit jaar toch echt overschakelen van de oude veiligheidscategorieën in de norm NEN-EN 954 naar de PL- of SIL-niveaus volgens NEN-EN-ISO 13849 en NEN-EN-IEC 62061.

Veiligheidsfuncties van een machinebesturing dienen op dit moment te voldoen aan de Europese normen NEN-EN 954-1 of NEN-EN-IEC 62061. De 954 wordt als geharmoniseerde Europese norm vervangen door zijn opvolger NEN-EN-ISO 13849 deel 1 met zijn PL-indeling. Daarnaast kan de SIL-indeling volgens de vernieuwde
NEN-EN-IEC 62061 worden toegepast.

 

 

Gevaren

 

Een van de grootste gevaren bij een machine wordt gevormd door de energetisch aangedreven bewegende delen. Indien toegang tot deze delen tijdens normaal bedrijf noodzakelijk is, kan gebruik worden gemaakt van verschillende besturingstechnische veiligheidsmaatregelen, waaronder een blokkeerscherm (toegangsdeur, -klep of -hek), een lichtscherm, tweehandenbediening of een schakelmat.Bij het ontwerp van deze besturingstechnische maatregelen wordt op dit moment gebruikgemaakt van de Europese norm NEN-EN 954-1. Deze norm kent een kwalitatieve risicobeoordelingsmethodiek, risicograaf genoemd, die het risico in vijf categorieën (B, 1, 2, 3 of 4) verdeelt. De norm komt echter binnenkort te vervallen. Deze norm werd ook op internationaal niveau gewaardeerd en is al in 1999 aangenomen onder de aanduiding ISO 13849 deel 1.

 

 

Validatie

De huidige norm NEN-EN 954-1 is echter slechts gericht op het ontwerp van onderdelen van het besturingssysteem dat een veiligheidsfunctie vervult. Omdat een besturingstechnische veiligheidsfunctie, zoals een hekbeveiligingscircuit, altijd wordt opgebouwd uit meerdere onderdelen, zoals een signaalopnemer of sensor, de logische verwerkingseenheid (veiligheidscomponent) en een signaalgever plus bijvoorbeeld een magneetschakelaar, ontstaan hierdoor in de praktijk problemen. Regelmatig komt het voor dat een hardware-engineer wel veiligheidscomponenten voor de juiste NEN-EN 954-categorie selecteert, maar ze foutief toepast en daarmee de categorie van het totale veiligheidscircuit verlaagt. Bovendien wordt het veiligheidscircuit van de gehele keten niet gevalideerd. In 2003 werd daarom deel 2 van NEN-EN 954 ontwikkeld en meteen geharmoniseerd tot NEN-EN-ISO 13849 deel 2. Sinds dat moment behoort validatie op het ontworpen veiligheidscircuit als geheel tot activiteit die de norm voorschrijft. In de dagelijkse praktijk is er echter een aantal problemen met de toepassing van NEN-EN 954-1, vooral als het gaat om de digitale veiligheidsbesturingen. Daarvoor hebben de elektrotechnici van de internationale IEC in 2005 de norm NEN-EN-IEC 62061 met een indeling naar Safety Integrity Level (SIL) ontwikkeld. Deze is in 2006 geharmoniseerd onder de Europese Machinerichtlijn.

bron: NEN