Vraag over aanpassen besturingscircuit bestaande machine

Moet een machinefabrikant bij levering van een ombouwkit voor een bestaande machine ervoor zorgen dat ook de aanwezige veiligheidsfuncties aangepast worden aan de huidige stand der techniek?

Een machinebouwer in de verpakkingsindustrie levert ombouwsets, voor machines die in het verleden door zijn bedrijf geleverd zijn, ter vervanging van incourant geworden aandrijfcomponenten. Een voorbeeld van een ombouwset: Ter vervanging van een stappenmotor- aandrijving welke door de stappenmotor-fabrikant uit de handel is gehaald, wordt een ombouwset gemaakt gebaseerd op een servo-aandrijving. De oorspronkelijke machine is destijds (15 - 25 jaar geleden) ontworpen en gebouwd volgens de toen geldende wet- en regelgeving, welke afwijkt van de huidige regels t.a.v. machineveiligheid en veiligheidscomponenten.

Vra(a)g(en)

1. Dient de eindgebruiker bij toepassing van een dergelijke ombouwset de machine en met name de veiligheidsfuncties aan te passen de op dit moment geldende wet- en regelgeving, of mogen deze in de oorspronkelijke staat (= bouwjaar machine) gelaten worden?

2. Moeten nu ook de veiligheidsfuncties, zoals bijvoorbeeld het noodstopcircuit, wat enkelvoudig is bedraad conform de destijds geldende regels, nu ook aangepast worden naar de huidige regelgeving?

Antwoord(en)

Vraag 1 en 2 zijn volledig in lijn met elkaar. Het gaat er om dat de eindgebruiker (en machinebouwer) zichzelf de volgende vragen stelt ten aanzien van de machine die is ontworpen en gebouwd volgens de toen geldende wet- en regelgeving.

Vraag a. Is de machine na oplevering (en na 1995) nog ingrijpend gewijzigd* of in een samenstel van machines opgenomen? Zo ja, dan zou er al op dit moment een CE-markering op de machine of het samenstel van machines aanwezig moeten zijn. Een CE-markering mag pas worden aangebracht na uitvoering van een tiental CE-markeringsstappen. Zo nee, zie antwoord vraag b.

Vraag b. Heeft de gebruiker de machine al in overeenstemming gebracht met de eisen uit de Arbeidsmiddelenrichtlijn (lees: eisen uit het Nederlandse Arbobesluit hoofdstuk 7)?  Dit betekent dat er een risicobeoordeling is uitgevoerd en dat de risicoreducerende maatregelen zijn vastgelegd in een plan van aanpak of natuurlijk al (geheel of gedeeltelijk) zijn uitgevoerd. 
Op basis van de Arbobeleidsregels, waarvan ondertussen bekend is dat die ook nog tot na 2010 geldig zullen zijn, worden voor de risicoreducerende maatregelen actuele EN-normen aangewezen.
Het Arbobesluit kent in art. 7.13 Besturingssystemen de volgende eis:  ‘Een besturingssysteem is veilig en mag ook bij een storing of beschadiging geen gevaar opleveren.'  Kortom, de besturing van bestaande machines van voor 1995 moet ook veilig zijn!
De Arbobeleidsregel gekoppeld aan art.7.13 van het Arbobesluit zegt: ‘Een besturingssysteem is veilig als het voldoet aan het gestelde in de norm EN 954-1:1996.'  Kortom, de bestaande besturing zou al in lijn moeten zijn met de eisen uit de huidige norm EN 954-1! Dit betekent dat er op basis van de risicobeoordeling een EN 954 categorie voor elke veiligheidsfunctie bepaald is en het betreffende veiligheidscircuit hierop is aangepast.

Vraag c: Wordt de bestaande machine door de ombouwsets, ter vervanging van incourant geworden aandrijfcomponenten, niet ingrijpend gewijzigd*? Zo ja, dan ontstaat er volgens de blue guide een nieuw product dat CE-plichtig is en moet de bestaande machine CE-gemarkeerd worden. Zo nee, dan zal het antwoord van vraag b gevolgd moeten worden.

* Het thema ingrijpend gewijzigd is door de Europese Unie opgenomen in paragraaf 3.11 van de zogenoemde Blue Guide.
In alle gevallen geldt: leg de gekozen weg en vooral de risicobeoordeling en risicoreducerende maatregelen goed vast in een dossier zodat je later (indien nodig) kan aantonen dat je als werkgever je zorgplicht serieus genomen hebt.

bron: Engineersonline