Faroe Islands Space Program? 1 april? (video)

De Faeröer-eilanden komen met eigen ruimteprogramma: Faroe Islands Space Program. En dat net rond 1 april. Veel ongeloofwaardiger lijkt het niet te kunnen.

Maar naar de Maan gaan ze inderdaad niet vanaf de Faeroër. Toch speelt dit hemellichaam wel een cruciale rol in het ‘ruimteprogramma’ van de eilandengroep. Want zonder de Maan geen getijden. En die gebruikt Minesto nu net om met hun Luna 12 ‘tidal kite’ onder water elektriciteit op te wekken. Het ‘ruimteprogramma’ is een initiatief van SKF en Minesto om de energie van de Maan te benutten door gebruik te maken van eb en vloed.

De naam van de ‘getijdenvlieger’ is overigens wel speciaal aangepast aan het Space Program. Tot voorkort sprak de spin-off van de Saab-groep nog over de Dragon 12. Hoe dan ook – het is een forse ‘vlieger’. De Luna 12 weegt 28 ton, heeft een hoogte van 5,5 m en een spanwijdte van 12 m. De vlieger kan tot een diepte van 50 m worden toegepast. De gemiddelde snelheid is 15 knopen en is bestand tegen 3,5G.

Hier – niet in de ruimte

Door het te omschrijven als een ruimteprogramma dat nooit de aarde verlaat, willen de partners benadrukken hoe belangrijk het is om te onderzoeken hoe je de energie van de maan kunt gebruiken om hernieuwbare energie op te wekken – met de hulp van het getij. “Stel je een toekomst voor ‘powered by’ de getijden. Dit unieke project durft groot te dromen en onderzoekt het potentieel van hernieuwbare getijdenenergie. Bij SKF zijn we er trots op deel te nemen aan dit down-to-earth project dat aansluit bij onze waarden en onze ambitie om een duurzamere wereld te creëren”, zegt Annika Ölme, chief technology officer en senior vice president Technologieontwikkeling bij SKF.

Getijdencentrale van 200 MW

Het doel is om gezamenlijk met energiebedrijf Sev tot een getijdencentrale van 200 MW te komen. Die zou dan goed zijn voor 40 procent van de verwachte elektriciteitsbehoefte in 2030 en groene stroom leveren aan de 50.000 inwoners en 70.000 schapen op de Faeröer-eilanden. Hierbij is gerekend met een verbruik van 17.000 kWh per jaar.

“Onze visie is om tegen 2030 100 procent hernieuwbare energie op te wekken en we denken dat getijdenenergie een essentieel onderdeel van deze reis kan worden”, aldus Hákun Djurhuus, ceo van elektriciteitsbedrijf Sev op de Faeröer Eilanden.

‘Achtjes’

De Luna 12 wekt elektriciteit op uit getijdenstromen en oceaanstromingen en heeft nog het meest weg van een vlieger. Maar dan wel een die onder water vliegt. De vlieger gebruikt de hydrodynamische liftkracht die door de onderwaterstroom wordt opgewekt om te bewegen.

De Luna 12 vliegt onder water ‘achtjes’ om de ‘kite’ met een hoge snelheid te laten bewegen dan die de werkelijke stroomsnelheid van het water, zoals je dat ook kan met een vlieger. Het besturingssysteem in de vlieger stuurt de vlieger in de vooraf bepaalde baan met behulp van de hoogte- en richtingsroeren aan de achterkant van de vlieger.

Technologie

De Luna 12 ‘tidal kite’ heeft een nominaal vermogen van 1,2 MW, genoeg om 200 eengezinswoningen een jaar lang van stroom te voorzien. De elektriciteit wordt opgewekt door de generator in de vlieger die direct is gekoppeld aan de turbine in de gondel van de Luna 12. De turbine wordt weer aangedreven door de vierbladige schroef die draait als de vlieger zijn achtjes maakt. De generator is via een voedingskabel in de tui, die ook de kabels voor de communicatie herbergt, en een ‘umbilical’ op de zeebodem verbonden  met de wal en levert zo elektriciteit aan het net. De verbinding met de zeebodem is met een connector  makkelijk te maken verbreken bij installatie en bijvoorbeeld voor onderhoud.

Lagers, afdichtingen en sensoren

SKF is bij het project gevraagd om de (ton)lager- en afdichtingssystemen voor de hoogte- en richtingsroeren van de getijdenvliegers te ontwerpen. Het SKF-softwaresysteem berekent bijvoorbeeld de levensduur van lagers en schat de CO2-uitstoot. Hierdoor is het mogelijk is om verschillende oplossingen niet alleen vanuit technisch oogpunt, maar ook vanuit duurzaamheidsperspectief te vergelijken. “Samenwerking tussen industrieën is essentieel voor vooruitgang. Samen met Minesto laten we zien hoe technologie en innovatie de transitie naar hernieuwbare energie kunnen stimuleren”, aldus Ölme. Ook elders in de Luna 12 is de technologie van SKF terug te vinden en zijn In het geval van de generator praat je over ton- en rollenlagers en voor de turbine over diepgroeflagers, kegellagers, rollagers trillingsensoren.

Onderscheid

Wat de technologie onderscheidt van andere technologieën voor het opwekken van getijdenenergie is de vleugel, de grootte van de turbine en dat de energiecentrale onder water ‘vliegt’. De snelheid heeft een kubische relatie met de energieproductie. Dit betekent dat wanneer de vlieger de relatieve snelheid waarmee de turbine door het water wordt geduwd vermenigvuldigt, de elektriciteit die door de generator wordt geproduceerd vele malen groter is dan bij een stilstaande turbine. Door deze stap zegt Minesto het wereldwijde potentieel van getijden- en oceaanstromingen flink uit te breiden.

3000 ‘Faeröer-Eilanden’

Het afgelopen jaar hebben SKF en Minesto getijdenenergie ontwikkeld met getijdenvliegers in de Atlantische oceaan rond de Faeröer-eilanden. De missie is om de kracht van de maan te benutten voor voorspelbare en hernieuwbare energie. Na de succesvolle lancering in de oceaan vliegt de getijdenvlieger Luna onder water, onzichtbaar en geruisloos energie opwekkend van de Maan – ongeacht het weer. Op dit moment beginnen slechts een paar landen, met gunstige omstandigheden voor getijdenstromingen, het volledige potentieel van door de maan opgewekte energie te benutten – de meest voorspelbare hernieuwbare energiebron ter wereld.

Met 92 patenten in 12 patentportfolio’s die alle relevante markten bestrijken, is de technologie goed beschermd. “Wij zijn een technologisch ontwikkelingsbedrijf, en om dan samen te werken met een wereldwijd industrieel bedrijf als SKF is zowel een leerervaring als een inspiratie”, zegt Martin Edlund, ceo Minesto. “We schatten dat er nog minstens 3000 ‘Faeröer-Eilanden’ zijn die in aanmerking komen voor ons ruimteprogramma. Als ze zich allemaal aansluiten, zou maanenergie alle kolencentrales kunnen vervangen die momenteel wereldwijd in ontwikkeling zijn.”

Energie uit getijden en oceaanstromingen

Volgens het International Energy Agency is op dit moment 80 procent van de wereldwijde opgewekte elektriciteit afkomstig van fossiele brandstoffen. Tegen 2050 zou getijdenenergie een aanzienlijk deel van de energiemix kunnen vormen. Het is lokale, hernieuwbare energie en getijden zijn voorspelbaar. Dit maakt getijdenenergie de perfecte partner is voor meer gevestigde hernieuwbare energiebronnen zoals wind- en zonne-energie. Ocean Energy Europe schat dat getijdenenergie in 2050 10 procent van de elektriciteit in Europa kan leveren en 400.000 banen kan scheppen.