De overheid moet op korte termijn een Deltaplan Robotica opstellen. Die aanbeveling doet een denktank onder leiding van prof. dr. Roel in ’t Veld in de Horizonscan 2007. Nederland is volgens de onderzoekers niet voorbereid op de gevolgen van de robotisering van de samenleving.
Ook dreigt ons land een koppositie in de ontwikkeling van robots mis te lopen. Ruim honderd wetenschappers en vertegenwoordigers van bedrijfsleven, maatschappij en overheid hebben voor de scan de 150 belangrijkste nationale kansen en bedreigingen in kaart gebracht. Het rapport is deze week aan minister Plasterk van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aangeboden.
De enorme impact die robots op de samenleving krijgen, rechtvaardigt volgens de onderzoekers een zwaar instrument als een deltaplan. De maatschappelijke en sociale gevolgen van kunstmatige intelligentie zijn nog nauwelijks bekend. Ook de invloed van robots op de economie blijkt een blinde vlek. Het rapport pleit daarom voor meer onderzoek. Ook moeten de ministeries en alle overige belanghebbenden samen een strategische visie formuleren over hoe Nederland zich kan ontwikkelen tot een kampioen in de ontwikkeling en toepassing van robotsystemen.
Nederland is van oudsher sterk in de bouwstenen van robotica, zoals nanotechnologie, biotechnologie, ICT en cognitieve wetenschappen. Ook zijn in ons land toonaangevende bedrijven als ASML en Philips gevestigd. De huidige achterstand op landen als de VS, Japan en Korea is alleen in te halen als er snel wordt gehandeld. Zo moet er op korte termijn samenhang komen tussen de verschillende onderwijs-, onderzoeks- en ontwikkelingsprogramma’s. Aan die samenhang ontbreekt het nu volledig.
Gat dichten
Het bestaande wetenschapssysteem verhindert nu dat het thema robotica & kunstmatige intelligentie zich in Nederland voluit kan ontwikkelen. Onderzocht moet worden op welke manier dit wel kan, aldus het rapport. Tegelijk moet de innovatie- en concurrentiepositie van Nederland worden verbeterd door het gat tussen fundamenteel onderzoek en de commerciële toepassing ervan te dichten. Grote kansen liggen onder meer in de gezondheidszorg, verkeer & vervoer en het onderwijs. Volgens de onderzoekers gaat robotisering de komende decennia veel verder dan de nu bekende vormen als caissièreloze kassa’s en zelfsturende voertuigen. Ook op terreinen waar de mens tot nu toe onvervangbaar leek, zoals in de juridische en medische wereld, zullen geavanceerde systemen taken gaan overnemen. Deze week nog maakte het Nederlands Forensisch Instituut bekend dat robots in een aantal gevallen het werk van laboranten zullen overnemen.
De Horizonscan 2007 is gemaakt in opdracht van de Commissie Overleg Sectorraden (voorzitter: prof. dr. Henriëtte Maassen van den Brink). De 150 belangrijkste kansen en bedreigingen voor Nederland zijn geïnventariseerd. De denktank heeft creatief naar mogelijke dwarsverbanden gekeken. De opstellers onderscheiden tien clusters, waaronder De zelfmuterende mens, Seniorisering en Dreigende infectieziekten. Robotica raakt elk van de tien clusters fundamenteel. De denktank geeft strategische (kennis)vragen voor beleid en wetenschappelijk onderzoek. Het rapport bepleit een maatschappijbrede, sectoroverschrijdende aanpak en bevat voor iedere cluster aanbevelingen voor vervolgacties door overheid, onderzoekswereld en maatschappelijke actoren.