De sterke groei in de technologische industrie lijkt met piepende remmen tot stilstand te gaan komen. Na de uitstekende groeicijfers van de afgelopen anderhalf jaar verwachten de ondernemers bijna geen groei in de tweede helft van 2011, zo blijkt uit de FME-conjunctuurtest najaar 2011.
Veel risico’s, grote onzekerheden en het politieke onvermogen om de vertrouwenscrisis het hoofd te bieden, doen het economische klimaat in rap tempo verslechteren. De grootste problemen voor de Nederlandse economie zijn volgens de ondernemers de schuldencrisis en het gebrek aan internationale politieke besluitvaardigheid.
Resultaten eerste helft 2011
Het afgelopen half jaar heeft de technologische industrie een stevige groei doorgemaakt. Ten opzichte van de tweede helft van 2010 steeg de omzet met 10,4%. Deze groei was hoger dan die in de tweede helft van 2010 en werd nog breder gedragen. Minder dan een kwart van de bedrijven had te maken met een negatieve groei (22,1%). De export nam met 14,3% sterk toe.
Stemming omgeslagen
Een vertraging van de groei was voorzien, stilstand niet. De stemming onder de ondernemers is nu volledig omgeslagen. In het voorjaar verwachtten de ondernemers nog een omzetgroei van 6,9% voor de tweede helft van dit jaar. Nu geven ze aan dat deze slechts met slechts 0,6% zal toenemen ten opzichte van de eerste helft van dit jaar. De overige indicatoren laten eenzelfde beeld zien. De export ? de motor achter het herstel van de sector en van de Nederlandse economie ? neemt nog met slechts 2,5% toe. De groei van orders valt terug naar 1,7%, de groei van de productie naar 0,6% en ook van de hoge rendementsgroei wordt afscheid genomen (2,9%). De investeringen nemen weliswaar toe met 7,6%, maar dit is een forse terugval vergeleken met de 23,7% groei in de eerste helft van het jaar.
De ondernemers in de technologische industrie geven aan dat ze verwachten dat de groeivertraging langere tijd zal duren. Voor 2012 verwachten zij over het gehele jaar een groei van 1,1%; in 2013 zal deze aantrekken tot 3,5% op jaarbasis.
Schuldencrisis en gebrek aan leiderschap
De negatieve verwachtingen van de ondernemers hebben alles te maken met het huidige economische klimaat. Gevraagd naar de grootste problemen waar de Nederlandse economie mee te kampen heeft, zijn de ondernemers meer dan duidelijk: de schuldencrisis in Europa (en de VS) en het gebrek aan leiderschap en politieke besluitvaardigheid op Nederlands, Europees en mondiaal niveau. Meer dan 80% van de ondernemers noemt beide zaken een probleem of zelfs groot probleem.
De toenemende risico’s en het dalende consumenten- en producentenvertrouwen eisen hun tol. Maar liefst 71,4% van de ondernemers ziet vraagterugval als een probleem voor hun onderneming. Bij deze conjuncturele terugval dient de overheid de automatische stabilisatoren te laten werken en geen nieuwe bezuinigingsronde af te kondigen.
Nog geen dubbel dip
Problemen met kredietverlening zijn door de ondernemers nog niet voorzien. Toch schuilt hier een zeer giftige adder onder het gras. Toenemende eisen aan het bankwezen, gecombineerd met het opnieuw oplaaiende onderlinge wantrouwen tussen banken door nog niet afgeschreven verliezen, zullen uiteindelijk leiden tot een dalende bereidheid van banken om het bedrijfsleven van kredieten te voorzien.
Opvallend is dat, ondanks de economische teruggang, een meerderheid van de ondernemers het tekort aan voldoende opgeleid personeel nog steeds als een groot probleem ziet.
Een dubbele dip wordt nog steeds niet verwacht, maar falend politiek leiderschap vergroot het risico daarop wel.
Download de volledige FME-Conjunctuurtest