Verantwoord innoveren met Responsibility Navigator

‘Responsible Research & Innovation', of ‘verantwoord innoveren', staat steeds meer in de belangstelling. Onderzoek en innovatie moeten responsiever worden ten aanzien van maatschappelijke uitdagingen en verwachtingen. Maar, wat is verantwoord innoveren eigenlijk? En hoe kun je het stimuleren? Voor deze vragen hebben prof. Stefan Kuhlmann, dr. G. Ordonez en B. Walhout van de Universiteit Twente (vakgroep Steps) en collega's een ‘Responsibility Navigator' ontwikkeld.

De Responsibility Navigator ondersteunt beleidsmakers en managers om verantwoordelijkheid bewust te faciliteren. Uitgangspunt is dat verschillende groepen in de samenleving, in onderzoeksinstituten en in het bedrijfsleven, altijd verschillende opvattingen hebben over wat ‘verantwoordelijk' is (en wat het niet is). De Responsibility Navigator is ontworpen om discussies hierover op een constructieve en productieve manier te faciliteren.

Tien principes

Tien principes en eisen vormen de kern van de navigator: ‘inclusion; moderation; deliberation; modularity and flexibility; subsidiarity; adaptability; capabilities; capacities; institutional entrepreneurship; transparency and rule of law'. Ieder principe is gedefinieerd en door fictieve casussen geïllustreerd en wordt begeleidt door vragen van actoren met belangstelling in het navigeren van onderzoeks- en innovatie-instellingen naar een bewuste omgang met vraagstukken rond verantwoordelijkheid.

Reflectie-instrument

De Responsibility Navigator is bedoeld als richtsnoer en reflectie-instrument voor leidinggevende instanties in onderzoeks- en innovatie-instellingen, zoals bijvoorbeeld het College van Bestuur bij universiteiten, directies en strategische divisies bij bedrijven, programmabesturen bij onderzoeksfinanciers  zoals NWO, ministeries voor onderzoek en innovatie, etc. instanties dus, met invloed op de manier waarop onderzoek en innovatieactiviteiten worden aangestuurd. Voor deze groepen gaat de Responsibility Navigator in op het aansluiten bij maatschappelijk debat en het betrekken van maatschappelijke actoren, op bestuurlijke kaders en op het creëren van gunstige randvoorwaarden.

Drie miljoen subsidie van EU

De Responsibility Navigator is een product van het KP7 project ‘Res-Agora‘ dat met 3 miljoen euro is gefinancierd door de Europese Commissie. Het internationale Res-Agora team heeft de navigator ontworpen, mede geïnspireerd door ruim dertig diepgaande empirische case studies van debatten en conflicten rond verantwoord innoveren. In vijf high-level stakeholder-workshops met meer dan tachtig beleidsmakers van leidende instellingen in Europa is het concept van de navigator besproken en aangescherpt. Veel beleidsmakers waren enthousiast over de aanpak en willen hier gebruik van gaan maken, zoals de Noorse Onderzoeksraad (Forskningsrådet, vergelijkbaar met NWO).

Interviews met workshopdeelnemers zijn te vinden op http://res-agora.eu/video-interviews-about-rri/. Een voor de hand liggend programma is ook het huidige Horizon2020 programma van de Europese Commissie, waarin Responsible Research & Innovation als algemene doelstelling is opgenomen. De Responsibility Navigator is daarom tijdens een gezamenlijke slotconferentie met andere RRI projecten op 14 en 15 januari 2016 gepresenteerd in Brussel.

Onderwijs

De vakgroep Steps (Onderzoeksinstituut IGS) verzorgt onderwijs over aspecten van de Resonsibility Navigator in veel vakken; Technology and Liberal Arts & Sciences Atlas en de master programma's Philosophy of Science, Technology and Society (PSTS), Public Administration en Nanotechnology.

bron: Engineers Online