Gevoelige operatierobot biedt chirurgen nieuwe mogelijkheden

Mens en machine werken steeds inniger samen. Ook in operatiekamers is robotica niet meer weg te denken. Het onderzoek naar de technologie is nog in volle gang, maar slimme oplossingen zorgen ervoor dat opereren met een robot al heel natuurgetrouw aanvoelt.

Een arts die opereert wil het lichaam van zijn patiënt zo min mogelijk beschadigen. Dat kan nu al door te opereren met een camera. Die methode heeft ook een nadeel, het is moeilijk manoeuvreren en bewegingen controleren. Zeker bij operaties aan tere plekken zoals het oog. Een operatierobot biedt uitkomst. "Een robot kun je ontwerpen voor heel fijn werk, zodat een arts ook via een kleine incisie op moeilijk bereikbaar plekken kan opereren. Maar dan steekt een ander probleem de kop op: een arts werkt veel met zijn haptische gevoel. De robots die we nu kennen, ontnemen hem die mogelijkheid. Bovendien kunnen de robots veel kleiner en efficiënter worden gebouwd", meldt prof.dr.ir. Maarten Steinbuch, hoogleraar regeltechniek aan de TU Eindhoven. 

Gevoelsinteractie tussen chirurg en robot

Zo gevoelig als de mensenhuid is een robot nog niet maken, maar het is wel degelijk mogelijk om gevoelsinteractie te creëren. Geavanceerde sensoren geven de krachtmeting van de robot in de patiënt door aan de arts. Het is volgens Steinbuch zelfs mogelijk bewegingen en gevoel te schalen. "Een standaard beweging van de joystick is te vertalen naar een subtiele verplaatsing van de robotarm. En een kleine kracht op de robot is vervolgens weer te versterken voor de arts. Dat biedt sensationele mogelijkheden. Een arts kan dan dingen voelen die hij normaal niet voelt. De vraag is wat artsen willen en welk type feedback voor het beste resultaat zorgt. Over deze en andere vragen buigen we ons in de Innovatiegerichte Onderzoeksprogamma's ‘Precisietechnologie' en ‘Mens Machine Interactie'. Dankzij deze onderzoeksprogramma's konden vier promovendi zich verder verdiepen in de koppeling tussen mens en machine." 

Chirurgen langer aan operatietafel

Er is belangstelling voor de opratierobot, dat blijkt uit de reacties van kennisinstellingen, bedrijven en chirurgen in de IOP-gebruikersgroep die meekijkt en -denkt. Ze zien een robot die lichte trillingen van de chirurg kan corrigeren en daarmee de precisie vergroot. De robot biedt de chirurg ook de mogelijkheid om tijdens een ingreep af en toe te ontspannen om kramp tegen te gaan. 

Operatierobot nog niet uitontwikkeld

De operatierobot is nog lang niet uitontwikkeld volgens Steinbuch. "We kijken nog naar mogelijkheden voor visuele feedback en geluid. Een eerste prototype is klaar en werkt. Over 2 maanden is er ook een werkend exemplaar voor oogchirurgische toepassingen." 

Innovatiegerichte onderzoeksprogramma's

Het ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie heeft de IOP's opgezet om langdurige strategische R&D-samenwerking tussen bedrijven en publiek gefinancierde kennisinstellingen op sleutelgebieden te stimuleren. In de afgelopen jaren zijn 24 IOP's gestart op diverse sleutelgebieden. Meer informatie over de IOP's

bron: Agentschap NL