ENSCHEDE, 6 augustus 2012 11:43

Met zorg robots ontwerpen

Zorgrobots zijn in opmars. In de Verenigde Staten en in Japan, maar ook dichterbij in Duitsland en in Denemarken worden verschillende robots al ingezet voor de ondersteuning of ter vervanging van bijvoorbeeld een verpleegkundige. In sommige gevallen nemen robots de verantwoordelijkheid van zorgverleners helemaal over. Filosofe Aimee van Wynsberghe promoveerde onlangs aan de Universiteit Twente op de ethische kant van robots in de zorg.

Robots worden steeds vaker ingezet in de zorg. Denk bijvoorbeeld aan robots die medicijnen en lakens uitdelen, die patiënten uit bed helpen of hen te eten geven. Voor haar promotie onderzocht Van Wynsberghe onder meer de rol van deze robots in het zorgproces en of het wenselijk is dat er robots zijn die geheel autonoom zorgtaken uitvoeren.

Voordelen maar ook beperkingen 

Van Wynsberghe: "Er zijn veel voordelen van robots in de zorg. Zo kunnen ze verpleegkundigen bijvoorbeeld zwaar werk besparen. Tegelijkertijd heeft de inzet van een robot ook belangrijke beperkingen. Een robot kent geen empathie, begrijpt niet het belang van privacy en vertrouwen. En denk bijvoorbeeld aan een robot die medicijnen uitdeelt. Stel dat een patiënt weigert de medicijnen aan te nemen, wat doet de robot dan? De robot kan de medicijnen opnieuw aanbieden, maar wanneer dan? Een robot beschikt niet over het vermogen om in gesprek te gaan met de patiënt en deze te overtuigen de medicijnen alsnog in te nemen. Daarnaast: wat gebeurt er als een robot fouten maakt? Wie is er dan aansprakelijk?"

Ethische beoordeling

Aimee van Wynsberghe stelt dat de taken en de rol van de robot afgestemd moeten worden op onder meer de behoefte van de patiënt en de context. Van Wynsberghe: "Je kunt niet simpel stellen, deze robot is wel geschikt voor de zorg en deze robot niet. Het hangt van heel veel factoren af. Elke case moet je opnieuw beoordelen." Ze ontwierp een kader voor de ethische beoordeling van zorgrobots en noemt dit het Care-Centered Framework. Dit kader kan ingezet worden om de huidige generatie zorgrobots te beoordelen, maar ook om het ontwerp van zorgrobots in de toekomst te sturen. Van Wynsberghe: "We moeten begrijpen wat we aan het doen zijn vóórdat we de robot gaan maken". Haar Care-Centered Framework bestaat uit vijf onderdelen: context, handeling, betrokkenen bij handeling, rol van de robot en de waarden waarop de robot geprogrammeerd is.

Voor haar promotieonderzoek onderzocht Van Wynsberghe ook de mogelijkheden voor de toekomst. Een robot die volgens haar de toekomst zou kunnen hebben is de door haarzelf bedachte 'wee-bot'. Deze robot onderzoekt de urine van patiënten die chemotherapie krijgen. Dit is een risicovolle taak die verpleegkundigen nu nog uitvoeren.

Foto's:

Met zorg robots ontwerpen

© Aandrijvenenbesturen.nl